Kierownik projektu to rola prestiżowa, a zarazem bardzo powszechna na rynku pracy – o stosunkowo niskim progu wejścia. Nic więc dziwnego, że większość pracowników mających ciągoty do zarządzania, prędzej czy później rozważa właśnie ten kierunek. Czy jest to jednak rola dla każdego? Jak zostać Project Managerem w IT. I czy w ogóle warto?
Co robi Project Manager?
To zależy – w każdej firmie, a nawet w każdym projekcie, rola ta może wyglądać nieco inaczej. Czasem Project Manager bardziej skupia się na zarządzaniu zakresem (np. zbierając i opracowując wymagania produktowe), prawie jak proxy product owner, a czasem na pracy z zespołem, pełniąc funkcję podobną do Scrum Mastera. Bywa też, że PM zajmuje się zarządzaniem liniowym, czyli opieką nad ludźmi i ich rozwojem.
Czymś, co łączy wszystkie te odsłony PM-owania: odpowiedzialność za powierzony temat. Bo choć dróg do celu może być wiele, a każda organizacja i każdy projekt wymagają zastosowania innych metod i podejścia, cel jest ten sam: sukces projektu.
Zadania Project Managera w IT
W porządku, jednak na jakiego typu zadania nastawić się podejmując decyzję o wkroczeniu na ścieżkę Project Managera? Orientacyjnie ich rozkład może wyglądać następująco:
Mimo, że przedstawione na grafice zadania Project Managera brzmią ciekawie i ambitnie, często nie kryje się pod nimi szczególna magia. Musimy zdawać sobie sprawę, że w praktyce (wg danych PMI) 25-50% czasu pracy Project Managera pochłaniają spotkania.
Czy warto zostać Project Managerem?
Tak, spotkania. Nie brzmi to spektakularnie, prawda? Zanim więc opowiem jak zostać Project Managerem, warto poświęcić chwilę na pytanie, czy w ogóle warto nim być. Podczas rekrutacji czy rozmów z pracownikami aspirującymi do tej roli, często staram się ich zniechęcać. Dlaczego? Bo to praca obciążona dużą odpowiedzialnością – w zasadzie za wszystko, co dotyczy projektu i zespołu. W przypadku problemów, eskalacji czy porażek, to właśnie Project Manager jest pierwszym w kolejce do obarczenia winą.
Spośród moich pracowników nie-managerów, którzy zainteresowali się rolą PM-a, mniej niż 50% wytrwało na tym stanowisku. Pozostali zrezygnowali (i wrócili do poprzednich zajęć, np. developerskich) bądź skierowali się w stronę kierowniczych ról produktowych (Product Owner, Product Manager).
Co więcej, jest to stanowisko mocno niedoceniane. Sukcesy są przypisywane wszystkim, tylko nie Project Managerowi. Zespół, deweloperzy, a nawet klient – oni mają pierwszeństwo do laurów. Project Manager stoi nieco z boku, upewniając się, że wszystko działa, a jego wysiłki często bywają niewidoczne dla otoczenia. Bez silnego poczucia własnej wartości, łatwo ulec poczuciu, że niewiele robisz i jesteś zbędny, bo w projekcie faktycznie rzadko wykonujesz coś “własnymi rękami”.
Ile zarabia Project Manager?
A co z finansami? No cóż, czasy, gdy Project Manager był najlepiej opłacaną osobą w zespole, już minęły. Dziś bardziej opłaca się być cenionym senior developerem czy specjalistą DevOps. Oczywiście, wynagrodzenie kierownika projektu IT jest wysokie, ale obecnie nie jest niczym dziwnym, jeśli cały zespół techniczny zarabia więcej niż jego przełożony.
Dla kogo praca Project Managera?
Project Manager to rola dla tych, którzy lubią dźwigać ciężar odpowiedzialności, podejmować decyzje i nieustannie rozwiązywać problemy (wszelkiej maści) – bo właśnie na tym polega praca kierownika projektu.
Warto pamiętać, że nie jest to jedyna rola kierownicza w IT. Osoby, które cenią bardziej konkretną i kreatywną pracę związaną z produktem, mogą rozważyć stanowisko Product Managera bądź Product Ownera. Za to ci, którzy czerpią satysfakcję z udoskonalania procesów i komunikacji, natomiast przekrojowa odpowiedzialność za projekt i zespół nie leży w obszarze ich zainteresowań, powinni spróbować roli Scrum Mastera.
Zanim zdecydujesz o wejściu na ścieżkę kierownika projektu, koniecznie zastanów się po co tak naprawdę chcesz to zrobić. Być może Twoje oczekiwania i wyobrażenia o tej roli zupełnie rozmijają się z rzeczywistością. Jeśli jednak masz pewność, że to stanowisko dla Ciebie – najwyższa pora sprawdzić jak zostać Project Managerem.
Jak zostać Project Managerem?
Szkolenia, certyfikaty i kursy Project Managera – czy warto?
Na rynku znajdziemy całą masę kursów, certyfikatów, studiów podyplomowych i szkoleń przygotowujących do roli Project Managera. Z pewnością nie są one zbędne – pomagają zdobyć (i udokumentować) podstawową wiedzę z zakresu zarządzania projektami, taką jak planowanie, zarządzanie ryzykiem czy komunikacja z interesariuszami.
Pamiętajmy jednak, że nabyta w ten sposób wiedza to teoria, w pewnym stopniu rozmijająca się z rzeczywistością. Jak już wcześniej pisałem, zadania na stanowisku Project Managera mogą mocno różnić się w zależności od projektu czy organizacji. A elastyczności, poczucia odpowiedzialności i odpowiedniego „czucia” tematów nie zdobędziemy na sali wykładowej. Najistotniejsze jest więc zdobycie praktycznego doświadczenia oraz obycia w środowisku projektowym, które z czasem rozwiną również niezbędną intuicję managerską.
Czy warto więc zainwestować w kurs na Project Managera? Tak, ale odpuśćmy te za wiele tysięcy złotych. Na początek szkolenie online w jednym z popularnych serwisów edukacyjnych (np. Coursera.org) w zupełności wystarczy. Inwestujmy natomiast w zdobywanie doświadczenia.
Jak zdobyć doświadczenie w pracy Project Managera?
Aby zdobyć doświadczenie w zarządzaniu projektami wcale nie trzeba piastować roli Project Managera. A przynajmniej nie od razu.
Kluczowy jest tu aktywny udział w projektach. Jako uczestnik (np. developer, tester oprogramowania czy analityk) masz możliwość obserwowania jak projekt jest skonstruowany, znasz stosowane w nim narzędzia, nomenklaturę czy wyzwania. Co więcej, masz możliwość wpływania na jego przebieg. Praca na stanowisku produkcyjnym jest więc doskonałą okazją aby zbliżyć się do zarządzania projektem. Wystarczy odrobina dobrych chęci, otwartości i kreatywności. Zaproponuj kierownikowi projektu, że np. wcielisz się w rolę scrum mastera bądź przejmiesz część obowiązków związanych z raportowaniem wyników, prowadzeniem spotkań, feedbackowaniem pracowników itd. Jestem pewien, że chętnie podzieli się z Tobą zadaniami.
Uważam natomiast, że paradoksalnie nieco mniej doświadczenia przynosi praca na stanowiskach powiązanych z project managementem, typu PMO (Project Management Office). Owszem, rola ta jest zaangażowana w rozwój procesów, narzędzi, gromadzenie dobrych praktyk, rozliczanie projektów czy wspomaganie Project Managerów, natomiast z prawdziwą pracą projektową ma to niewiele wspólnego.
Zgoła inaczej sprawa ma się z rolą Project Manager Associate, która zazwyczaj jest po prostu juniorską pozycją na ścieżce Project Managera. Project Manager Associate nie prowadzi projektów samodzielnie, wspierając bardziej doświadczonego kierownika projektów w jego codziennych obowiązkach, mając tym samym świetną okazję na zdobycie doświadczenia.
Podczas pracy nad tym tekstem nie udało mi się dotrzeć do wiarygodnych statystyk wskazujących poprzednie role obecnych Project Managerów (mało kto tak po prostu rodzi się kierownikiem). Z mojego doświadczenia w Project Managera najłatwiej „konwertują się” Analitycy Biznesowi, Product Ownerzy oraz Scrum Masterzy.
Jakich kompetencji potrzeba by zostać Project Managerem?
To nie przypadek, bowiem role Analityka Biznesowego i Product Ownera (planowanie rozwoju produktu, praca ze stakeholderami, prowadzenie warsztatów, budżetowanie) czy Scrum Mastera (implementacja i doskonalenie procesów, budowanie zespołu, rozwiązywanie problemów) dość mocno zazębiają się z funkcją Project Managera.
Background techniczny
A co z Developerami i innymi „bardziej technicznymi” rolami? Czy jest im równie blisko do project managementu? Zapewne kontrowersyjnie, lecz uważam, że nie. Podstawowa wiedza w zakresie IT i software developmentu jest oczywiście na tym stanowisku niezbędna. Project Manager, który zupełnie nie rozumie architektury budowanego rozwiązania, zależności między jego poszczególnymi elementami czy wykorzystywanych przez zespół technologii częściej będzie kulą u nogi aniżeli wsparciem dla projektu. Według danych z bulldogjob.pl ponad połowa (57%) kierowników projektów deklaruje przynajmniej podstawową znajomość co najmniej jednego języka programowania.
Jednak zbyt szeroka i dogłębna wiedza techniczna może być paradoksalnie ograniczeniem managera. Pokusą, aby schodzić do poziomu architektury, a nawet kodu, wpływać na kierunek developmentu, kontrolować zespół, czyli po prostu mikrozarządzać. Tymczasem, dobry Project Manager organizuje pracę w taki sposób, aby sam nie być gwiazdą, a pozwalać świecić innym.
Nie oznacza to oczywiście, że w naturze nie zdarzają się programiści, którzy stają się świetnymi kierownikami projektów. Jasne, jest ich wielu. Sygnalizuję jednak, że ich droga do project managementu może być nieco mniej oczywista. I część z nich na pewno z niej zawróci.
Dominujący profil Kompetencyjny Project Managera w Polsce
| Persona project managera w Polsce | |
|---|---|
| Wiek: | 35 |
| Płeć: | mężczyzna |
| Zamieszkały: | Warszawa |
| Wykształcenie: | wyższe managerskie, techniczne |
| Forma zatrudnienia: | umowa o pracę |
| Sposób prowadzenia projektów: | Agile |
| Umiejętność programowania: | TAK |
| Główne narzędzia: | Jira, Excel, MS Office |
Profil ten to oczywiście ogólnopolska statystyka, którą należy traktować bardziej jako ciekawostkę aniżeli regułę. W wielu środowiskach dominujący profil Project Managera może być zupełnie inny. Nie szukając daleko, w mojej obecnej firmie, GrapeUp, na 10 kierowników projektów jedynie trójka to mężczyźni.
Metodyki wytwarzania oprogramowania
Agile (w tym Scrum i Kanban) czy Waterfall to obowiązkowe dla każdego Project Managera metodyki określające sposoby realizacji projektów. Należy je znać, aby właściwie dobierać i dostosowywać procesy wytwórcze do potrzeb produktów, zespołów i klientów. Warto rozwijać swoją wiedzę w tym zakresie – najłatwiej poprzez uważne obserwacje jak działa metodyka używana w projekcie, którego jesteś uczestnikiem. Pomogą również publikacje na ten temat (koniecznie zacznij od Scrum Guide’a) i darmowe kursy online.
Komunikacja i Wystąpienia publiczne
Efektywna komunikacja jest kluczem do sukcesu projektu, a zarazem podstawą pracy każdego Project Managera. Umiejętność jasnego wyrażania myśli i wystąpień publicznych buduje zaufanie oraz pomaga unikać nieporozumień. Aby stała się naszą mocną stroną musimy ją przede wszystkim… stosować. Zacznijmy od aktywnego uczestnictwa w spotkaniach online i offline – a także pisania oficjalnych maili, np. różnego rodzaju podsumowań. Warto także brać na siebie jak najwięcej wewnętrznych prezentacji – pozwolą nabrać pewności siebie i rozwijać zdolności komunikacyjne.
Techniki Facylitacji Spotkań i Warsztatów
Facylitacja to prowadzenie spotkań i warsztatów w taki sposób, aby uczestnicy mogli efektywnie współpracować i osiągać zamierzone cele. Project Manager, przynajmniej na początku projektu, jest naturalnym kandydatem do opieki nad spotkaniami. Dlatego ważne jest, by umiał zaangażować zespół i moderować dyskusje. Facylitację możesz ćwiczyć, proponując swojemu zespołowi wzięcie na siebie organizacji krótszych spotkań czy sesji roboczych. Planując je, koniecznie zapoznaj się z proponowanymi w internecie technikami i sposobami prowadzenia konkretnego rodzaju warsztatów (np. retrospektywy czy sesji estymacyjnej). Kilka wskazówek znajdziesz zresztą na moim blogu (m.in. Silent Grouping i Przepis na Product Backlog Refinement).
Zarządzanie ludźmi
Dobry Project Manager wspiera i organizuje pracę zespołu, dbając jednocześnie o odpowiednie warunki do utrzymania motywacji i rozwoju zawodowego jego członków. Szeroko rozumiane zarządzanie ludźmi można rozwijać nie będąc jeszcze managerem. Pomagaj kolegom, angażuj się we wspólne rozwiązywanie problemów i wspieraj mniej doświadczonych członków zespołu. Obserwuj liderów i wyciągaj wnioski dla siebie. Nie zaszkodzi również dobra lektura – na początek polecam Management 3.0 Jurgena Appelo.
Obsługa systemów do zarządzania projektami
Systemy takie jak Jira, Redmine czy Asana (a także inne systemy ticketowe) są podstawowymi narzędziami pracy w projektach. Gromadzą informacje o zadaniach, zależnościach między nimi, planie pracy, a także służą jako platforma komunikacyjna. Project Manager powinien znać możliwości tych narzędzi oraz umieć je konfigurować aby efektywnie wspierały realizację projektu i służyły zespołowi. Możesz rozwijać tę umiejętność, eksperymentując z narzędziami w obecnej roli. Poproś o uprawnienia administracyjne i zgłębiaj dodatkowe funkcje oprogramowania, które stosujecie w zespole, poszukując usprawnień.
Redagowanie dokumentów
Tworzenie dokumentacji to nieodłączna część pracy Project Managera – od planów projektowych po raporty dla interesariuszy. Umiejętność precyzyjnego i estetycznego w formie formułowania myśli wpływa na przejrzystość komunikacji pisanej i zapobiega błędom. W codziennej pracy możesz rozwijać tę umiejętność, dbając o jakość notatek, maili i opisów zadań. Korzystaj z dostępnych pomocy, jak funkcje sprawdzania pisowni w edytorach tekstu czy narzędzia GenAI (np. ChatGPT), które w mig zweryfikują Twój tekst, zaproponują poprawki bądź przygotują ciekawą alternatywę. Staranność w tworzeniu dokumentów i wyciąganie wniosków z uwag zespołu pomoże Ci przygotować się do zadań dokumentacyjnych w przyszłości.
Proaktywność, obowiązkowość, Ownership
Na koniec kompetencje najważniejsze, a zarazem najtrudniejsze w pozyskaniu. Podejmowanie inicjatywy w rozwiązywaniu problemów, aktywne wykorzystywanie nadarzających się szans na rozszerzanie współpracy z klientem, obowiązkowość czy ownership (tj. traktowanie projektu / zadania jakby był własny) to zachowania / cechy, których nie da się nauczyć za pomocą kursu czy mądrej lektury. Zdecydowanie można (i warto) natomiast ćwiczyć te umiejętności, zgłaszając chęć wzięcia na siebie dodatkowych obowiązków, oferując wsparcie przy rozwiązywaniu problemów lub biorąc odpowiedzialność za wybrane zadania bądź etapy pracy.
Dalej chcesz zostać Project Managerem?
Mam nadzieję, że mój artykuł dał Ci wstępne wyobrażenie jak zostać Project Managerem. Jeśli dotarłeś do końca tekstu, wygląda na to, że rzeczywiście masz motywację do wejścia w tę rolę. Masz pytania? Ciągle nie wiesz jak zacząć bądź czy aby na pewno jest to praca dla Ciebie? Śmiało pisz komentarz bądź wiadomość – chętnie pomogę.